تاریخچه ارتودنسی و مخترع پلاک شفاف در ایران

تاریخچه ارتودنسی در زمان قدیم

آیا می دانستید مخترع پلاک شفاف در ایران آقای دکتر شیبانی نیا میباشد ایشون پس از سال ها تجربه عملی در این حوزه توانستند پلاک شفاف ارتودنسی را در ایران تولید و به ثبت برسانند.

شاید شما از آن دسته افرادی باشید که فکر می­کنید ارتودنسی دندان یک علم چندین ساله در علوم پزشکی اخیر است. اما واقعیت این است که این باور غلط بوده و تاریخچه ارتودنسی حتی به قبل از میلاد مسیح برمی­گردد! همچنین در ایران نیز ارتودنسی، تاریخچه‌ای طولانی­تر از آنچه فکر می­کنید دارد. اما، سوال اینجاست که چگونه در آن سال ها با امکانات کم، این تکنیک سخت دندان پزشکی را انجام می­دادند؟ پاسخ سوال فوق موضوع این مقاله است که قصد داریم آن را به طور کامل توضیح دهیم.

قوم آتروسک

بعضی از باستان شناسان اعتقاد دارند، نخستین ارتودنسی در اوایل سال هزار قبل از میلاد انجام گرفته ­است. آن ها می­گویند که این عمل برای اولین بار، توسط قوم آتروسک که قبل از رومی‌ها در ایتالیای کنونی ساکن بودند، انجام می‌شده ­است. قوم آتروسک، به دلیل اینکه می­خواستند مانع ریختن دندان‌های مردگانشان پس از مرگ شوند، از محافظ‌هایی در جهت کمک به مقابله با ریزش دندان مرده‌ها استفاده می­کردند. پس اولین ابعاد ارتودنسی، خاصیت درمانی نداشته است!

مصریان باستان

همچنین برخی باستان شناسان بر این باورند که تاریخچه ارتودنسی حتی از تاریخ قوم آتروسک هم­ طولانی‌تر است و مصریان اولین کسانی بودند که این عمل را به شیوه­ خاص خودشان انجام می­دادند. مورخان آمریکایی می‌گویند که در دهان مومیایی­های مصری، فلزهایی پیدا کردند که حدس می­زنند از آن فلز در جهت کم شدن فاصله دندان‌ها استفاده می­شده است.

انجام ارتودنسی ثابت در مطب دکتر شیبانی نیا، فلوشیپ فوق تخصصی ارتودنسی- جراحی

اروپاییان

• بعد از طی سال‌های پس از میلاد، اروپاییان با گذشت از قرون وسطی، تاریخ جدیدی را در جهت ارتودنسی نوین آغاز کردند. حاصل این تلاش‌ها تاریخچه ارتودنسی نه چندان قدیمی است که آن‌ها را در ادامه با هم بررسی می‌کنیم. پیر فاوچارد فرانسوی، اولین شخصی بود که تاریخچه ارتودنسی را از سبک قدیمی به شیوه‌ای نوین تبدیل کرد. او با ساخت دستگاهی به نام باند در سال ۱۷۲۸، باعث جهشی عظیم در علم دندان پزشکی شد.
• بعد از او پیر بوردت فرانسوی، با نوشتن کتابی به اسم “هنر دندانپزشک” در سال ۱۷۵۷ میلادی گام بعدی را در جهت تکمیل تاریخچه ارتودنسی نهاد. از کشفیاتی که این دندان پزشک انجام داد، این بود که فهمید با کشیدن دندان عقل، از کج شدن دندان‌ها جلوگیری می­شود.
• در سال ۱۸۱۹ بازهم یک فرانسوی دیگر، تاریخچه دندانپزشکی را متحول­ کرد و اولین بریس‌های دندانپزشکی را ساخت. دستگاه اختراع شده توسط او به این نحو بود که هر دو دندان را درکنار هم سفت نگه می‌داشت، تا از کج شدن آن‌ها جلوگیری شود.
• بعد از این اقدامات فرانسوی­ها، انقلاب ارتودنسی تمام نشد و دندان پزشکی به اسم دکتر ادوارد مینار، کش‌های ارتودنسی را که امروز هم به نحوی از آن­ها استفاده می‌شود را اختراع کرد.
• در اوایل سده بعدی، یعنی سال ۱۹۰۰ میلادی، بریس‌هایی از جنس طلا روی کار آمدند. دندان پزشکان معتقد بودند که بریس های طلایی، توان بیشتری در نگهداری و صاف نگه داشتن دندان ها داشتند. آن‌ها این عملیات را تا سال ۱۹۵۰ انجام می­دادند. اما تاریخچه ارتودنسی طلایی در اینجا خاتمه یافت. چرا که هزینه­ خرید طلا بسیار بالا بود. قابل ذکر است که این عملیات، بعدها به جای طلا با فولاد ادامه‌دار شد.
• در حدود بیست سال بعد یک دندان پزشک به اسم بریس لینگوال، با اختراع دستگاهی که ارتودنسی و صاف کردن را از پشت دندان ها انجام می­داد، بار دیگر تحولی در تاریخچه ارتودنسی ایجاد نمود. در سده میلادی بعد که اکنون در آن هستیم، ناسا خود را وارد حوزه دندان پزشکی کرده و با ارائه پیشنهاد تعویض نیکل- تیتانیوم به جای فولاد، حدودا آخرین تغییرات را در تاریخچه ارتودنسی رقم زد.

تاریخچه ارتودنسی در ایران

برخی ها می‌گویند که ارتودنسی در ایران نیز همانند مصر و روم باستان تاریخچه‌ای هزاران ساله دارد. اما تعداد افرادی که این تاریخ طولانی را حدس می­زنند، بسیار اندک است. بنابراین اکثریت می­گویند که تاریخچه ارتودنسی در ایران، از قرن چهاردهم هجری که مصادف با سال ۱۳۱۳ شمسی می باشد، آغاز می‌شود. در این سال (۱۳۱۳) جمعی از استادان و دانشجویان دانشگاه تهران، با یکدیگر اولین ارتودنسی ها را در ایران انجام دادند. در حدود دهه ۵۰ میلادی با پیشرفت دندان پزشکی در ایران، متخصص‌هایی به اسم متخصص‌های ارتودنسی توانستند در میان مردم، شهرت پیدا کنند. در همین دهه­ شمسی و در سال ۱۳۵۶ انجمنی به نام انجمن ارتودنتیست توسط علی اکبر بهرمان پایه ریزی شد. از این رو، در حال حاضر بسیاری از مشکلات و ناهنجاری‌های دندانی و فکی، با انجام ارتودنسی رفع می‌شوند. به همین جهت، ارتودنسی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های حرفه دندان پزشکی است.

انجام ارتودنسی متحرک در مطب دکتر شیبانی نیا، فلوشیپ فوق تخصصی ارتودنسی- جراحی

انواع روش‌های ارتودنسی طی زمان از قدیم به جدید

• همانطور که در مطالب قبلی هم اشاره کردیم، اولین ارتودنسی­ ها توسط فلزهایی انجام می­شد که رومیان بر دندان های مردگان خود متصل می کردند. این فلزها به طریقی کار می­کردند که در فواصل بین دندان­ها با کمک کشی از جنس احشام و حیوانات قرار می­گرفتند.
• به غیر از مصریان، در غرب هم شخصی به اسم سلوس در سال‌های پیش از میلاد، با طرحی که با فشار دست کار می­کرد، نوعی ارتودنسی بسیار ابتدایی را پیشنهاد داد.
• در سال ۱۸۵۸ فردی به اسم نورمن کینگسی، به وسیله تجهیزاتی که شبیه به تجهیزات امروزی بود، ارتودنسی نوین را با استفاده از هنرش که هم پزشک و هم مجسمه ­ساز بود، انجام داد.
• در حال حاضر ارتودنسی با روش بسیار نوینی انجام می­گیرد. برای مثال امروزه سیم هایی اختراع شدند که به صورت نامرئی می باشند. همچنین ارتودنسی از پشت دندان­ها که پیش­تر هم درباره­ آن اشاره شد، نیز از روش های به نسبت جدید ارتودنسی است. اما جدیدترین روش ارتودنسی طرح لبخند دلخواه می­باشد. در این روش بیمار، نحوه لبخندی که مورد سلیقه‌اش است را بعد از انجام قالبگیری توسط دندان‌پزشک، به وسیله دستگاه اسکن سه بعدی، با او به مشورت می‌گذارد. سپس با توجه به آناتومی فرم دندان و فک بیمار و همچنین با در نظر گرفتن بعد زیبایی شناسی، فرایند ارتودنسی آغاز می‌شود.
• در واقع امروزه، رایج‌ترین نوع ارتودنسی استفاده از همان شیوه براکت‌ بندی است. اما در مواردی که ناهنجاری‌ها و بی‌نظمی‌های دندان فرد چندان قابل توجه نباشد، بسته به شرایط دهان و فک بیمار و نظر دندان پزشک، از روش ارتودنسی شفاف یا ارتوالاینر استفاده می‌شود که به نسبت نوع براکت بندی، از طول درمان کوتاه‌تر و قیمت کمتری برخوردار است. ضمن اینکه به دلیل قرارگیری پلاک‌های شفاف بر روی دندان، از بعد زیبایی شناسی ظاهری نیز، کاملا شفاف و بدون دید است. از دیگر ابزارهای مورد استفاده در ارتودنسی در دهه گذشته می توان به اینها نیز اشاره کرد: بریس های دیمون یا خود تنظیم، و بریس های سرامیکی.

سخن آخر

در این مقاله دانستیم که تاریخچه ارتودنسی، طولانی­تر از آنچه تصور می‌شد، هست. همچنین دریافتیم که ارتودنسی در ایران نیز دارای قدمتی طولانی بوده است. همچنین در پایان، به سراغ انواع روش­های ارتودنسی از گذشته تا به امروز رفتیم و تکامل آن ها را از قدیمی‌ترین شیوه ارتودنسی به جدیدترین و رایج‌ترین روش‌های آن مورد بررسی قرار دادیم.

برای دریافت مشاوره ارتودنسی و رزرو نوبت با مطب دکتر احمد شیبانی نیا؛ متخصص ارتودنسی، تماس بگیرید.