دندان قروچه در کودکان و بزرگسالان – علتها و درمان

مقدمه

از عارضه‌هایی که به شکل ارادی یا غیرارادی انجام می‌شوند می‌توان به بروکسیزم یا دندان‌ قروچه اشاره کرد. بسیاری از مردم متوجه این عارضه نیستند و علت آن را نمی‌دانند به‌ خصوص افرادی که شب‌ هنگام به این عمل می‌پردازند خود از این وضع آگاهی ندارند. اگر هنوز از حضور این اختلال در خود مطمئن نیستید پس با مطالعه این مقاله از سایت دکتر شیبانی نیا با علل و علائم آن آشنا شوید.

دندان قروچه چیست؟

فرد با عارضه بروکسیزم به ساییدن دندان‌ها می‌پردازد در حالی‌ که به جویدن چیزی مشغول نیست. این عمل به‌ صورت ناخودآگاه هنگام بیداری و یا خواب اتفاق می‌افتد. برای درک بیشتر باید گفت در بروکسیزم فرد با نگهداری دندان‌ها بر روی‌ هم عضلاتش را منقبض می‌کند و در حین انجام آن فک حرکتی به عقب یا جلو ندارد. این عارضه در هنگام خواب برای افراد چالش بزرگی ایجاد می‌کند و کنترل آن دشوار است.

علت دندان قروچه

هنوز با وجود گذشت زمان و پیشرفت دانش علت دندان قروچه به ‌طور کامل شناخته ‌نشده ‌است. چند مورد از مهم‌ترین دلایل این عارضه عبارتند از:

• مشکلات تنفسی ممکن است از علت‌های این اختلال باشند.
• خشم، هیجان و اضطراب در ایجاد آن اثرگذار هستند. مصرف برخی از داروها مانند داروهای تجویزی برای افسردگی می‌توانند عارضه قروچه کردن دندان‌ها را به وجود آورند.
• بروز بیماری‌های اعصاب و روان یا بیماری‌های مرتبط با عضلات فک و صورت می‌توانند علائمی چون بروکسیزم داشته باشند.
• بیماری پارکینسون باعث اختلال بروکسیزم می‌شود.
• همچنین زمانی ‌که دندان‌ها و فک‌ها به درستی بر روی ‌هم قرار گرفته نباشند نتیجه آن واکنش بدن به شکل بروکسیزم است.

انجام ارتودنسی ثابت توسط دکتر احمد شیبانی نیا، فلوشیپ فوق تخصصی ارتودنسی- جراحی

استرس و دندان قروچه

همان ‌طور که گفتیم بروکسیزم عارضه شایعی است و معمولاً در مرحله عمیق خواب خود را نشان می‌دهد. استرس یکی از علت‌های پررنگ آن است. البته که طبق نظر متخصصان تنها دلیل بروز بروکسیزم نیست. استرس‌های روزانه چون تغییر در شرایط روزمره زندگی، بحث‌های زناشویی، بحران‌های خانوادگی و … موجب تشدید اختلال بروکسیزم می‌شوند. حال چه باید کرد؟ برخی از افراد می‌توانند استرس خود را کنترل کنند اما برخی نیاز به کمک و راه‌حل دارند مخصوصاً زمانی ‌که تنها علت دندان قروچه استرس و اضطراب باشد. برای کاهش استرس می‌توانید تمرین تنفس، مدیتیشن، خودداری از مصرف کافئین، صحبت با همسر خود قبل ‌از خواب، ورزش، استحمام قبل ‌از خواب و … انجام دهید. در صورتی ‌که استرس شما شدید است مراجعه به مشاور یا روان درمان توصیه می‌شود.

دندان قروچه کودکان در خواب و بیداری

اغلب بروکسیزم کودکان در طول مرحله REM خواب صورت می‌گیرد. کودکانی که به ساییدن دندان‌های خود می‌پردازند بیشتر اوقات از خواب بیدار نمی‌شوند. برخی از مطالعات حضور علائمی از دیدن خواب آشفته را هنگام بروکسیزم نشان می‌دهند مانند افزایش ضربان قلب. کودکان ممکن است در بیداری نیز به فشار دادن دندان‌های خود بپردازند بدون آنکه از آن آگاه باشند. در اصطلاح به این عمل clenching می‌گویند. رویش دندان‌ها این عمل را تشدید می‌کند اما پس ‌از آنکه روند رشد آن‌ها کامل شد متوقف می‌شود. شیوع عارضه بروکسیزم درمیان کودکان ۱۴ تا ۱۷ درصد است. در میان پسر و دختر تفاوت قابل‌ ملاحظه‌ای برای این اختلال ذکر نشده؛ تاکید بر حضور آن در هر دو جنس است.

دندان قروچه در نوزادان

در کودکان زیر ۲ سال عواملی چون بزرگ شدن لوزه‌ها، ترمیم‌های پرکننده زیاد، آلرژی، کمبود تغذیه‌ای، خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها، اختلالات غدد و در آخر عوامل روانی مانند اضطراب موجب دندان ‌قروچه می‌شود. کارشناسان در این ‌باره اطمینان کامل ندارند اما گاهی این عمل در نوزادان به ‌عنوان پاسخی به درد انجام می‌شود؛ مانند دندان درآوردن یا درد گوش.

دندان قروچه در بزرگسالان

یکی از مشکلاتی که می‌تواند از دوران کودکی با فرد بزرگسال باشد بروکسیزم است. گاه برخی بیماری‌های جسمی و روانی در بزرگسالی موجب این عارضه می‌شوند. علت هر چه باشد سلامت دندان‌ها در خطر است. اگر از وجود این اختلال آگاه نیستید درد فک یا سردرد در صبح می‌تواند احتمال این اختلال را نشان دهد. در بزرگسالی بروکسیزم به دو شکل ایجاد می‌شود:

نوع اول: علت مشخص پزشکی برای بروز آن وجود دارد.

نوع ثانویه: علت‌های مشخص و متعددی را می‌توان عامل آن دانست.

نوع ثانویه با درمان اختلال‌های زمینه‌ای برطرف می‌شود. اما عادت شدن این عمل خود نیز یک دردسر است. در این زمان با وجود رفع مشکلات زمینه‌ای بازهم بروکسیزم از بین نمی‌رود.

انجام ارتودنسی فانکشنال توسط دکتر احمد شیبانی نیا، فلوشیپ فوق تخصصی ارتودنسی- جراحی

دندان قروچه انگلی

از مشکلات شایع در میان کودکان می‌توان به دندان‌ قروچه و انگل‌های روده اشاره کرد. تقریبا اکثر کودکان در دوره‌هایی از زندگی به بروکسیزم دچار می‌شوند. همچنین ناتوانی کودکان در رعایت توصیه‌های بهداشتی در مدرسه یا مهد کودک انگل‌های گوارشی را برای آن‌ها در پی دارد. پس دور از انتظار نیست که این دو مشکل را به ‌طور هم‌زمان در کودکان ببینیم‌. انگل‌های روده با تولید مواد سمی برای بدن علائمی چون اضطراب، بی‌خوابی و بروکسیزم به وجود می‌آورند. هر چند پژوهش‌های محدود نتایج ضد و نقیضی را نشان می‌دهند و هنوز هم ارتباط آن‌ها با شک مواجه است.

روش‌های درمان دندان قروچه

در درجه اول برای درمان آن علت‌یابی کنید. اگر علت اعتیاد بروکسیزم عواملی غیر از مشکلات دندان و دهان است می‌توان این مشکل را ناشی از استرس و اضطراب دانست. در این مواقع زیر نظر توصیه‌های پزشک می‌توانید به مصرف داروهایی چون گاباپنتین یا پروپرانول بپردازید. به‌ طور قطع مراجعه به یک روان درمانگر در بهبود علائم مؤثر است. رفع مشکلات دهان و دندان با مراجعه به دندان‌پزشک کمک شایانی به بهبود اختلال بروکسیزم می‌کند. دندان‌پزشک همچنین با ساخت یک پروتز محافظ شامل اسپیلنت‌های متحرک در کاهش عوارض بروکسیزم در شب به بیماران مبتلا کمک می‌کند.

درمان خانگی دندان قروچه

استرس نداشتن در عصر حاضر کار دشوار و امکان‌ناپذیری است. در هر حال برای دوری از اختلال دندان ‌قروچه از سرکوب احساسات خودداری کنید. ما در این قسمت از مطلب به درمان‌های خانگی این عارضه می‌پردازیم.

ریشه سنبل الطیب: یک مسکن طبیعی با ایجاد خواب عمیق بروکسیزم را کاهش می‌دهد.

روغن اسطوخودوس: آرامش سیستم عصبی، کاهش درجات استرس و تنش‌های فیزیولوژیک در بدن از اثرات آن است. کافی است برای دستیابی به این موارد آن را استشمام کنید.

عسل: مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری عسل در بهبود وضعیت شما اثرگذار خواهد بود.

زنجبیل و دارچین: مصرف دمنوش‌های زنجبیل و دارچین با طبع گرم به رفع عارضه بروکسیزم کمک می‌کند.

در آخر مصرف میوه‌ها و دریافت ویتامین c  کافی توصیه می‌شود.

سرترالین و دندان قروچه

سرترالین یکی از داروهای رایج تجویزی برای درمان افسردگی است. از عوارض نادر این دارو می‌توان به بروکسیزم اشاره کرد. اگر با شروع مصرف این دارو به بروکسیزم دچار شدید در این زمان مراجعه به متخصص اعصاب و روان یا همان روانپزشک توصیه می‌شود.

قرص برای درمان دندان قروچه

معمولاً از داروها برای درمان دندان ‌قروچه استفاده نمی‌شود اما داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن در تسکین هر گونه درد یا تورم در اطراف فک کمک‌کننده است. از دیگر قرص‌ها می‌توان به قرص‌های شل‌کننده عضلات و ضد اضطراب اشاره کرد. دقت کنید مصرف طولانی ‌مدت این داروها اعتیادآور است. پس زیر نظر پزشک به مصرف آن‌ها اقدام کنید.

سخن آخر

ما در این مقاله از سایت دکتر شیبانی نیا، متخصص ارتودنسی در تهران، به بررسی عارضه دندان قروچه پرداختیم. همان گونه که مشاهاده کردید یکی از علل این اختلال مشکلات دهان و دندان است، پس مراجعه به دندانپزشک برای علت‌یابی توصیه می‌شود زیرا اختلال بروکسیزم در دراز مدت آثار جبران‌ناپذیر برای دندان‌هایتان ایجاد خواهد کرد.