مقدمه
حتما شما هم در طول زندگی خود دچار درد دندان و پوسیدگی شدهاید. برای درمان چه کاری انجام دادهاید؟ آیا میدانید پوسیدگی در واقع به چه چیزی گفته میشود؟ در این مطلب از وب سایت دکتر احمد شیبانی نیا شما را با پوسیدگی دندان و مسائل مرتبط با آن آشنا خواهیم کرد.
پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی در دندان یکی از رایجترین مشکلات و دومین بیماری بعد از سرماخوردگی در بین افراد است. این بیماری عفونی که از سطح دندان آغاز میشود و به مرور در کل ساختمان دندان پیشرفت میکند، بر اثر فعالیت میکروبها ایجاد میشود. برای ایجاد پوسیدگی دندان باید میکروبها به مواد قندی دسترسی داشته باشند تا بتوانند برای تخریب ساختمان معدنی دندان اسید تولید کنند. این بیماری از دندانی به دندان دیگر قابل انتقال است.
علت پوسیدگی دندان
علل متعددی در ایجاد این بیماری دخیل هستند، از جمله مسئله وراثت که به معنای تاثیر خوب بودن جنس دندان در دوام آن میباشد. عوامل مرتبط دیگر عبارتند از میکروبها، مواد قندی، مقاومت شخص، مقاومت دندان و زمان هستند. این چند عامل همراه با هم ایجاد پوسیدگی میکنند و اگر هر کدام حضور نداشته باشند، دندان پوسیده نخواهد شد. برای مثال بدون وجود میکروب دندان پوسیده نخواهد شد و اگر میکروب باشد، اما مواد قندی حضور نداشته باشند شدت وقوع پوسیدگی کاهش مییابد. میکروب و قند هم در افرادی که مقاومت طبیعی نسبت به این بیماری دارند، نمیتوانند پوسیدگی ایجاد کنند و بالاخره همه این عوامل در یک روز نمیتوانند سبب بروز پوسیدگی و خرابی شوند، بلکه مدت زمانی باید سپری شود تا این عوامل بتوانند موجب تخریب سطح سخت دندان شوند.
جهت انجام ارتودنسی ثابت و درخواست مشاوره با مطب دکتر شیبانی نیا تماس بگیرید.
-
مواد قندی چگونه باعث پوسیدگی دندان میشود؟
تقریباً همه مردم میدانند که مواد قندی دندانها را خراب میکند. میکروبهای موجود در پلاک میکروبی از قند موجود در غذاها استفاده کرده و آنرا به اسید تبدیل میکنند. این اسید مینای دندان را حل کرده و پوسیدگی آغاز میشود. ولی آیا میتوانیم قند را از غذای روزانه خود حذف کنیم؟ مصرف مواد قندی برای سلامت دندانها ضرر دارد. هرچه این مواد بیشتر مصرف شوند، تعداد دفعات مصرف آنها زیادتر شود، چسبندهتر باشند و از نوع قند ساکاروز (قند معمولی) باشند، پوسیدگی بیشتر ایجاد میکنند. بنابراین باید گفت گرچه نمیتوان مواد قندی را بکلی از غذای روزانه حذف کرد اما میتوان با استفاده از راههای گوناگون اثر زیان آور آنها را کاهش داد.
-
زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان در یک لحظه و یک روز انجام نمیشود، بلکه مدت زمانی لازم است تا مینا حل شده و بافت نرم مینا از بین برود تحقیقات نشان داده است که بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروبهای پلاک ۲ تا ۵ دقیقه طول میکشد تا اسید ایجاد شود. در طی مدت ۱۰ دقیقه میزان اسید به حداکثر مقدار خود میرسد سپس ۲۰ تا ۶۰ دقیقه در همان حال باقی میماند و بعد از آن به تدریج به حال عادی برمیگردد. با هر بار خوردن، محیط پلاک میکروبی، اسیدی میشود و تا این محیط اسیدی به حالت عادی برگردد، با خوردن مجدد، محیط دهان دوباره اسیدی میگردد. به این ترتیب دندانها دچار پوسیدگی میشود. اگر کودکی ۹ مرتبه در روز آشامیدنی شیرین مصرف کند پس از مدتی لکههای بر روی دندانهایش پیدا میشود که نشانه شروع پوسیدگی است. بطور کلی پوسیدگی دندان بیشتر بیماری نوجوانان است، یعنی دندانها معمولاً بلافاصله بعد از بیرون آمدن بیشتر خراب میشوند، تا در سنین بالاتر که مدتی از حضورشان در دهان گذشته است. بنابراین اهمیت مراقبت و نگهداری از دندانها در این سنین کاملا مشخص می گردد.
-
مقاومت شخص و دندان
مجموعهای از عوامل دفاعی در دهان هر شخص وجود دارد که در برابر ایجاد پوسیدگی مقاومت میکند. وضعیت بزاق دهان و سلولهای موجود در آن، شکل و فرم دندان، طرز قرارگیری دندانها، جنس و نظایر اینها تا حدودی در میزان پوسیدگی تأثیر دارند، علاوه بر این برخی از مردم در برابر عوامل مخرب مقاومت بیشتری نشان میدهند. مقاومت شخص ممکن است ارثی، مادرزادی و یا اکتسابی باشد. همچنین مقاومت ممکن است همیشگی یا موقتی باشد. با این وجود از نظر محققین دو عامل اصلی یعنی میکروبها و مواد قندی، مهمترین عوامل ایجاد کننده پوسیدگی هستند. البته راههایی برای مقاوم کردن ساختمان دندان وجود دارد. یکی از این راهها، رساندن فلوراید به دندانها است، فلوراید مقاومت دندانها را در برابر پوسیدگی افزایش میدهد.
جهت انجام ایمپلنت دندان و درخواست مشاوره با مطب دکتر شیبانی نیا تماس بگیرید.
انواع پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان شامل انواع مختلفی است که به شرح زیر هستند:
- شکلگیری پلاکها
پلاک دندان یک لایه چسبنده شفاف است که سطح دندان را میپوشاند. این اتفاق در اثر خوردن بیش از اندازه مواد قندی و نشاستهای و سپس خوب نشستن دندانها رخ میدهد. زمانی که این مواد از سطح دندان به خوبی پاک نشوند، باکتریها از آنها تغذیه کرده و پلاک را تشکیل میدهند.
- حملات پلاک میکروبی
اسید موجود در پلاک، مواد معدنی در قسمت سخت دندان (مینای بیرونی ) را از بین برده و باعث ایجاد حفره و شکاف در مینای دندان میشود.
- ادامه تخریب دندان
بعد فرسوده و ساییده شدن مینای دندان باکتری و اسید به سراغ لایه بعدی یعنی عاج دندان میروند. این لایه نرمتر و در برابر اسید مقاومت کمتری دارد. هرچه دندان پوسیدهتر شود باکتریها و اسید به پیشروی خود به لایههای درونیتر دندان ادامه میدهند که شامل عصبها و رگهای خونی میشود که در نتیجه پالپ یا مغز دندان متورم شده و چون جایی برای گسترش تورم در دندان وجود ندارد به عصبها فشار آورده و سبب ایجاد درد میگردد. از عوارض پوسیدگی دندان میتوان به درد، آبسه، تورم اطراف دندان، شکسته شدن دندان و مشکلات جویدن اشاره کرد.
رفع پوسیدگی دندان
در صورتی که پوسیدگی در مراحل اولیه خود باشد، دندانپزشک با فلوراید زدن بر روی دندان جلوی پیشرفت آن را میگیرد. اگر پوسیدگی باعث از بین رفتن مینای دندان و ایجاد حفره شده باشد قسمت نرمتر دندان در محل پوسیدگی جدا و داخل حفره با مواد مخصوص پر میشود.
اما اگر ریشه دندان آسیب دیده باشد، نیاز به درمان ریشه یا عصبکشی است که طی آن عصب دندان را به طور کامل خارج کرده و آن را با مواد مخصوص پر نموده و روی دندان روکش قرار میدهند. اگر آسیب دندان در حدی باشد که قابل ترمیم نباشد، امکان دارد توسط دندانپزشک کشیده شود.
قرص برای جلوگیری از پوسیدگی دندان
یک ماده معدنی که مانع از پوسیدگی در دندان میشود، فلوراید است. آن را میتوان به روشهای مختلف تجویز و استفاده نمود.
- روش موضعی: مانند خمیر دندان، دهانشویه، وارنیش و ژل
- روش سیستمیک: مکملهای فلوراید، آب حاوی فلوراید، نمک
مکملهای فلوراید در قالب قرص، قرصهای مکیدنی و مایعات تجویز میشوند. استفاده از این مکملها در مقایسه با عدم استفاده از آنها باعث کاهش روند پیشروی پوسیدگی در دندانهای دائمی میشود.
هنگامی که مسواک زدن روزانه، همراه با خمیر دندان حاوی فلوراید نباشد یا زمانی که خطر پوسیدگی رو به افزایش باشد استفاده از منابع اضافی فلوراید توصیه میگردد.
مطالعه کنید: پلاک شفاف ارتودنسی
روش توقف پوسیدگی دندان در خانه
در این بخش روشهایی برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان ارائه خواهیم کرد:
- بعد از خوردن و نوشیدن با خمیر دندان حاوی فلوراید و ضد حساسیت دندانها مسواک شوند.
- استفاده مرتب از آب نمک بعد خوردن هر نوع خوراکی
- استفاده از دهانشویههای مخصوص ضد پوسیدگی
- جرمگیری به موقع و منظم که پوسیدگی رسوب کرده در دندان را از بین میبرد و به سلامت دندان و دهان کمک میکند.
- مصرف مواد غذایی مناسب برای دندانها مانند خوردن وعدههای غذایی متعادل و مغذی و محدود کردن تنقلات
- استفاده از روغنهای گیاهی مانند روغن نارگیل و کنجد که شامل چرخاندن این روغنها در دهان به مدت چند دقیقه و تف کردن آن است.
- استفاده از ریشه شیرین بیان، ریشه شیرین بیان عصارهای دارد که میتواند با پوسیدگی مبارزه کند.
- استفاده از ژل آلوئه ورا که باعث از بین بردن باکتریهای مضر میشود.
- نوشیدن مقدار زیاد آب
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان چه بخوریم
شما میتوانید با تغذیه اصولی و مناسب از پوسیدگی دندان و خراب شدن این مرواریدهای گرانبها جلوگیری کنید. میوهها و سبزیجاتی که غنی از فیبر هستند خاصیت ضد پوسیدگی دارند. به طور کل غذاهایی که فیبر دارند باعث تحریک جریان بزاق میشوند که سد دفاعی طبیعی در برابر پوسیدگی است. بیست دقیقه بعد خوردن این مواد فیبردار بزاق دهان خنثی شده و اسیدهایی که به دندان حمله میکنند را خنثی میکند. سبزیجات و میوههایی مانند سیب، هویج، کرفس و … حاوی فیبر بالا هستند.
سیب، کلم و هویج به علت دارا بودن ویتامین C و ارزشهای تغذیهای دیگر، دندانها را به نوعی جرمگیری میکنند و آنتی اکسیدان موجود در آنها به حفظ و افزایش قدرت لثه کمک مینماید.
مصرف انواع توت به خصوص توت فرنگی باعث جرمگیری و پاککنندگی سطح دندان و فضای دهان از هر نوع میکروب میشود.
سخن آخر
در صورتی که دچار پوسیدگی دندان شدهاید، نگران نباشید! امروزه با پیشرفت علم دیگر اینگونه نگرانیها جایی ندارند. اما این موضوع را درنظر بگیرید که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. در این مطلب از وب سایت دکتر احمد شیبانی نیا؛ متخصص ارتودنسی در تهران، شما را با پوسیدگی در دندان ها و روش های پیشگیری و درمان آن آشنا کردیم. امیدواریم مفید بوده باشد.
بدون نظر